Het is toch bijzonder dat vrijwel niemand tegenwoordig meer raar opkijkt van termen als anti-oxidanten en omega-3 vetzuren. Had je 15 jaar geleden eens mee moeten komen! Iedereen ‘weet’ tegenwoordig hoe gezond deze stoffen zijn. Goed gedaan van de voedingswetenschap en niet te vergeten de voedingsindustrie. Want een nieuwe stof met een wetenschappelijk bewezen gezondheidseffect: daaraan kan geld verdiend worden. De marketingmachine gaat op volle toeren draaien.
‘Superfoods’ zijn al een tijd in de mode, omdat ze veel van deze ‘nuttige stofjes’ zouden bevatten. Laatst las ik een artikel over Superfoods in NRC-next: er werd beoordeeld of goji-bessen, chiazaad en inca-bessen een ‘bewezen nut’ hebben. Alle drie de superfoods kwamen niet best uit de bus, of eigenlijk ronduit slecht. Interessant was de redenatie: goji-bessen werden gelijk gesteld aan anti-oxidanten, en vervolgens werd van anti-oxidanten vermeld dat het (eens ‘bewezen’…) gezondheidseffect misschien toch helemaal niet zo groot is. Dus: goji-bes = anti-oxidant, anti-oxidant is niet in het bijzonder gezond, dus goji-bes is niet gezond.
Goji-bes = anti-oxidant?? Chiazaad = omega-3?? De inca-bes had geluk, want omdat op de verpakking vermeld stond dat deze niet alleen een rijke bron van ‘bio-flavenoiden’ is, maar ook boordevol vitamines zit, gold hier: inca-bes = vitaminen + bioflavenoiden.
Wordt het niet eens tijd dat we achter onze oren gaan krabben? Volgens mij is een besje écht wat anders dan een enkel bestanddeel dat er in zit en waar de wetenschap toevallig ooit wat over geroepen heeft. En zelfs al zou je alle voedingsstoffen en bestanddelen waaruit het besje is opgebouwd bij elkaar optellen: een besje, of zelfs bessensap zul je niet krijgen. Ik wil helemaal superfoods niet verdedigen (ook een boeiend onderwerp trouwens), maar wel een lans breken voor een andere manier om naar onze voeding te kijken. We eten geen anti-oxidanten en omega-3 vetzuren, zelfs geen koolhydraten, eiwitten en vetten. We eten brood met kaas, we eten sla en tomaat, appels en… besjes. En dat is echt wat anders. Helaas zijn we tegenwoordig zo vervormd geraakt, dat als we naar een wortel kijken we beta-caroteen zien. En bij vis denken we alleen nog maar aan omega-3. Wat dat ook moge zijn, het is in ieder geval gezond. Toch? Want dat beweren ‘zij’, die het weten. Tsja.
Mogen we een appel weer als een appel gaan zien en gewoon bessen eten? En misschien kunnen we ons dan langzaam openen voor hun werkelijke voedingswaarde, de intrinsieke waarde van deze geschenken van moeder aarde. Eén klein besje is opgebouwd uit zo oneindig veel componenten, waarvan wij maar zo’n klein deel kennen en aan nog een kleiner deel gezondheidswaarde toekennen. Laat staan dat we iets weten over het samenspel van al deze stofjes in dat ene besje. Maar wat nog veel essentiëler is, waar het me eigenlijk om gaat, dat we mogen gaan beseffen dat het geheel altijd zoveel meer en feitelijk iets totaal anders is dan de som der delen. Een besje, een zaadje: er zit leven in. Stop dat besje maar eens in de grond…